تعیین ویژگی‌های مقاومت گیاهچه‌ای و گیاه بالغ در ژرم پلاسم گندم دیم ایران نسبت به بیماری زنگ زرد
کد مقاله : 1243-24IPPC (R3)
نویسندگان
1مرکز تحقیقات اردبیل
2موسسه تحقیقات اصلاح بذر
چکیده
زنگ زرد با عامل P. striiformis f. sp. tritici یکی از مهم‌ترین بیماری‌های برگی گندم است که کاهش عملکرد قابل توجهی را در نواحی گندم خیز سراسر جهان موجب می‌شود. در ایران نیز در سال‌های همه‌گیری، بیماری زنگ زرد یکی از عوامل مهم کاهش عملکرد گندم به شمار می‌رود. مطالعه حاضر به منظور تعیین منابع مقاومت ژنتیکی نسبت به زنگ زرد انجام شده است، تا برنامه به‌نژادی برای آزاد‌سازی رقم با موفقیت بیشتری انجام شود. ژرم پلاسم گندم دیم شامل 233 لاین پیشرفته و امیدبخش (شامل گندم نان زمستانه، بهاره و گندم دوروم) تحت شرایط مزرعه‌ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی آلاروق اردبیل طی سال زراعی 1393-94 ارزیابی شدند. در ارزیابی‌های مزرعه‌ای برای مقایسه لاین‌ها از مقادیر نسبی سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (rAUDPC) استفاده شد. همان تعداد ژرم پلاسم، در مرحله گیاهچه‌ای نیز برای پاتوتیپ‌های 6E6A+,Yr27 و142E158A+,Yr27در شرایط گلخانه ارزیابی شدند. هر دو تیپ مقاومت گیاهچه‌ای و گیاه بالغ در بین لاین‌های مورد بررسی تشخیص داده شدند. تعداد 45 لاین (19%) دارای واکنش مقاومت گیاه بالغ و گیاهچه‌ای نسبت به هر دو پاتوتیپ و با احتمال وجود ژن/ژن‌های مقاومت Yr4، Yr5، Yr10، Yr15، Yr16، YrCV و YrSD و ژن‌های ناشناخته دیگر می‌باشند. تعداد 35 ژنوتیپ در مرحله گیاهچه‌ای در برابر حداقل یک پاتوتیپ حساس و در مرحله گیاه بالغ واکنش مقاومت با مقادیر پایین rAUDPC (0-10) نشان دادند و به عنوان ارقام دارای مقاومت گیاه بالغ (APR) انتخاب شدند. همچنین تعداد 41 ژنوتیپ در مرحله گیاه بالغ مقادیر متوسط rAUDPC (11-30) و در مرحله گیاهچه‌ای در برابر حداقل یک پاتوتیپ حساس بودند و به عنوان گروه دارای مقاومت تدریجی (SR) انتخاب شدند. بقیه ژنوتیپ‌ها دارای مقادیر بالای rAUDPC و یا بدون مقاومت گیاهچه‌ای بودند. منابع ژنتیکی امیدبخش برای تجمیع هر دو تیپ مقاومت جهت دستیابی به مقاومت پایدار و کنترل پایدار علیه زنگ زرد در ایران استفاده خواهند شد.
کلیدواژه ها