مقاومت نسبی برخی از ارقام و لاین‌های منتخب گندم نسبت به بیماری زنگ سیاه (Puccinia graminis f. sp. tritici
کد مقاله : 1272-24IPPC (R3)
نویسندگان
1مرکز تحقیقات اردبیل
2موسسه تحقیقات اصلاح بذر
چکیده
نبود مقاومت پایدار در ارقام گندم، دلیل اصلی همه‌گیری‌های زنگ ساق (سیاه) است که می‌تواند تولید گندم در برخی از نقاط جهان را محدود کند. در این مطالعه به منظور تشخیص منابع احتمالی دارای مقاومت نسبی (Partial resistance) نسبت به زنگ سیاه، که نوعی مقاومت پایدار و غیر اختصاص- نژادی است، پارامترهای مقاومت نسبی شامل ضریب آلودگی (CI)، شدت نهایی بیماری (FDS)، نرخ آلودگی ظاهری (r) و مقدار نسبی سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (rAUDPC) در 26 ژنوتیپ گندم همراه با شاهد حساس (مخلوط رقمMcNair و لاین CD-90-12 ) طی سال زراعی 98-1397 در مزرعه آزمایشی ایستگاه تحقیقات کشاورزی آلاروق اردبیل ارزیابی شدند. ارزیابی ژنوتیپ‌ها در مزرعه تحت شرایط آلودگی طبیعی و در برابر جمعیت پاتوتیپ دارای پرآزاری برای ژن‌های مقاومتSr25 ،-Sr5 ،Sr6 ،Sr7a ،Sr9f ،Sr9e ،Sr13، Sr23،Sr28 ،Sr29 ،Sr30 ،Sr33 ،Sr34 ،Sr37 ،SrDP2 ، SrGT،SrPL ،SrWLD ،SrH و SrTmpانجام شد. واکنش گیاهچه‌ای نیز در شرایط گلخانه در برابر پاتوتیپ‌هایTKTTF ( با دو جدایه) و TTTTF انجام شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که ژنوتیپ‌های شماره 7، 9 و 20 مقادیر پایینی از CI، FRS، r و rAUDPC را نشان دادند و به عنوان گروه دارای سطح مطلوب مقاومت نسبی (تدریجی) در نظر گرفته شدند. ارقام یا لاین‌های شماره 4، 15، 16، 17 ، 18، 19 ، 21، 22، و 26 مقادیر متوسطی از پارامترهای مقاومت به زنگ ساقه را نشان دادند و به عنوان لاین‌های دارای سطح متوسط مقاومت نسبی برای زنگ ساقه در نظر گرفته شدند. شش رقم یا لاین نیز دارای سطح پایین مقاومت نسبی و بقیه ژنوتیپ‌ها در گروه لاین‌های حساس و بدون هیچ نوع مقاومت نسبی گروه‌بندی شدند. ژنوتیپ‌های شماره 4، 7، 20، 21، و 26 با توجه به واکنش گیاهچه‌ای حساس (حداقل در برابر یک پاتوتیپ) و واکنش نیمه مقاوم (MR) تا نیمه حساس (MS) در مرحله گیاه بالغ به احتمال زیاد دارای تعداد ژن مقاومت نسبی بیشتری در برابر عامل بیماری هستند. ژنوتیپ‌های دارای سطح مطلوب و متوسط مقاومت نسبی که از این مطالعه تشخیص داده شدند می‌توانند برای معرفی رقم کاندید شده یا در برنامه‌های به‌نژادی گندم نسبت به زنگ ساقه استفاده شوند.
کلیدواژه ها