پاسخ شب‌پره نر کرم گلوگاه انار (Lepidoptera: Pyralidae) Ectomyelois ceratoniae به نانوکپسول فرومون جنسی سنتتیک در شرایط آزمایشگاهی
کد مقاله : 1045-24IPPC (R3)
نویسندگان
1گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
2محقق/بخش تحقیقات آفتکش ها، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
3عضو هیات علمی، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
چکیده
کرم گلوگاه انار مهمترین آفت انار در سراسر جهان است. کنترل شیمیایی برای این آفت روش موثری نیست و امروزه روش‌های غیرشیمیایی توصیه می‌شوند. استفاده از فرومون جنسی یکی از روش‌هایی است که در سال‌های اخیر مورد استفاده قرار گرفته است. جز اصلی فرومون این شب پره Z, E)-9-11-13-tetradecatrienal) ناپایدار است. همچنین شبه فرومون جنسی آن Z, E)-7-9-11-dodecatrienyl format) که اخیراً به شکل تجاری در باغات انار استفاده شده، کارایی لازم را در جلب شب پره‌های نر نداشته است. یک پخش کننده مناسب با رهایش تدریجی و کنترل شده می‌تواند باعث افزایش پایداری و کارایی فرومون‌ها شود. در این تحقیق با هدف افزایش کارایی فرومون این آفت پس از سنتز جز اصلی فرومون و نانوکپسول آن آزمایشی جهت ارزیابی عکس العمل حشرات نر به ترکیبات سنتز شده در تونل پروازی انجام شد. آزمایش بر اساس طرح کاملاً تصادفی انجام شد، تیمارهای آزمایش شامل نانوکپسول (حاوی 100 میلی‌گرم 2/5 درصد از جز اصلی فرومون)، جز اصلی فرومون (2/5 میلی‌گرم از جز اصلی فرومون)، شبه فرومون تجاری این آفت (حاوی یک میلی‌گرم شبه فرومون ساخت شرکت راسل انگلیس) و شاهد (بدون پخش‌کننده) بودند، پخش‌کننده‌های فرومون روی سکویی، درون تونل که 15 سانتی متر بالاتر از کف تونل بود و در معرض جریان باد قرار داده شدند، حشرات نر دو روزۀ جفت گیری نکرده، به صورت انفرادی درون ظرفی با قطر 7 و ارتفاع 3 سانتی‌متر و روی سکویی که 15 سانتی‌متر بالاتر از کف تونل قرار داشت و به فاصله 1/2 متر دورتر از فرومون‌های سنتتیک رهاسازی شدند. این آزمایش در قالب 5 تکرار و دوبار انجام شد. نتایج نشان داد که درصد جلب نرها به نانوکپسول، جز اصلی فرومون، شبه فرومون و شاهد به ترتیب 80، 60، 70 و 0 درصد بود. میانگین مدت زمان سپری شده از زمان رهاسازی تا جهت‌یابی و پرواز به سمت منبع فرومون در نانوکپسول با 8/10 ثانیه کمتر از جز اصلی فرومون با 9/10 و دارای اختلاف معنی دار با شبه فرومون با 9/97 ثانیه بود، اختلاف معنی داری بین میانگین مدت زمان شده از شروع پرواز و حرکت تا 10 سانتی‌متر مانده به منبع فرومون بین تیمارها مشاهد نشد. اما میانگین زمان طی شده در تلاش برای جفت گیری در نانوکپسول با 29/47 بیشتر از جز اصلی فرومون با 26/40 و دارای اختلاف معنی‌دار با شبه فرومون با 26/07 ثانیه بود. لذا با توجه به نتایج این تحقیق نانوکپسول حاوی فرومون جنسی این آفت می‌تواند در پایش و کنترل این آفت استفاده شود.
کلیدواژه ها