اولین گزارش از قارچ Fusarium falciforme روی ریشه و طوقه گندم در شمال شرق ایران
کد مقاله : 1105-24IPPC (R4)
نویسندگان
گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
چکیده
غلات به ویژه گندم مهمترین محصولات زراعی در ایران و جهان هستند که بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه هر ساله سبب خسارت اقتصادی به این محصول می شود. بنابراین شناسایی و مدیریت صحیح این بیماری در کاهش ضررهای اقتصادی موثر خواهد بود. طی یک بررسی درسال زراعی 1397-1398 از مزارع گندم استان خراسان شمالی، نمونه‌های گندم با علائم پوسیدگی ریشه و طوقه از مناطق مختلف جمع آوری و در پاکت‌های کاغذی به آزمایشگاه انتقال داده شد. سپس قسمتهای طوقه و ریشه جدا و زیر جریان آب شیر شستشو داده شدند. برای ضدعفونی سطحی نمونه‌ها از محلول هیپوکلریت سدیم 1% به مدت 3 دقیقه استفاده گردید. از محیط کشت سیب‌زمینی- دکستروز- آگار حاوی اسید لاکتیک برای کشت نمونه ها استفاده شد و تشتک‌های پتری در دمای 25 درجه سلسیوس نگه‌داری شدند. خالص‌سازی جدایه‌ها با روش تک اسپور و یا نوک ریسه روی محیط کشت آب آگار 2 درصد انجام شد. شناسایی جدایه‌ها بر اساس ویژگی-های ظاهری از قبیل نحوه رشد و رنگ پرگنه، شکل اسپور و اندازه‌گیری ابعاد اسپور با استفاده از کلیدهای معتبر صورت گرفت. گونه‌های شناسایی شده شامل Fusarium culmorum ، F.oxysporum ، F.equiseti ، F. falciforme ، Bipolaris sorokiniana و Rhizoctonia solani بودند که گونه F. falciforme برای اولین بار از مزارع گندم استان خراسان شمالی گزارش می‌شود. شناسایی مولکولی گونه‌های فوزاریوم با استفاده از جفت آغازگرهای EF1/EF2 انجام شد. آزمون بیماری‌زایی هر چهار گونه قارچی روی گندم رقم میهن ( رقم غالب منطقه مورد بررسی) در شرایط گلخانه و در گلدان‌های پلاستیکی، روی گیاهچه‌های 14 روزه گندم و به روش مایه‌زنی با استفاده از سوسپانسیون اسپور قارچ با غلظت 106×1 اسپور انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد و برای هر تیمار در هر بار انجام آزمایش چهار تکرار در نظر گرفته شد. 21 روز بعد از مایه‌زنی، ریشه‌ها خارج و علائم بررسی و شاخص بیماری و قدرت تهاجم هر گونه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که بالاترین شاخص بیماری مربوط به گونه F. culmorum است و گونهF. equiseti پایین‌ترین شاخص بیماری را روی گیاهچه‌های گندم داشت. قدرت تهاجم هر گونه بصورت روزانه با بررسی پای طوقه گیاهچه انجام و نتایج نشان داد که گونه F. culmorum بیشترین قدرت تهاجم و گونه F. equiseti کمترین میزان قدرت تهاجم را داشت. آنالیزی آماری داده-های آزمون بیماری‌زایی به روش دانکن انجام شد. این مطالعه اولین گزارش از بیماری‌زایی گونه F. falciforme روی گندم رقم میهن در ایران می‌باشد.
کلیدواژه ها