شناسایی و بررسی اثر آنتاگونیستی قارچ‌های درون رست گندم علیه برخی بیمارگرهای ریشه و طوقه
کد مقاله : 1106-24IPPC (R3)
نویسندگان
1گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
2گروه گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
چکیده
گندم (Triticum aestivum L.) مهمترین گیاه زراعی در جهان است. با توجه به اهمیت این گونه گیاهی به عنوان یک محصول مهم و اهمیت قارچ‌های درون رست در محصولات زراعی، این مطالعه با هدف شناسایی قارچ‌های درون رست و بررسی اثر آنها علیه بیمارگرهای ریشه و طوقه گندم انجام شد. در سال 1397-1398 ، نمونه‌هایی از ریشه و طوقه بوته‌های گندم سالم از مناطق مختلف استان خراسان شمالی جمع‌آوری و در پاکت‌های کاغذی به آزمایشگاه انتقال داده شد. ضدعفونی سطحی نمونه‌ها بصورت چند مرحله‌ای و به ترتیب مدت دو دقیقه در اتانول 75درصد ، سه دقیقه در محلول هیپوکلریت سدیم 2 درصد و مجدداً به مدت 30 ثانیه در اتانول 75 درصد انجام گرفت. نمونه‌ها پس از سه بار شستشو با آب مقطر استریل وخشک کردن آنها در بین دو لایه کاغذ صافی استریل، روی محیط کشت سیب‌زمینی- دکستروز- آگار(PDA ) حاوی اسید لاکتیک کشت شدند. کشت‌ها در دمای C˚25 به مدت یک تا سه هفته نگه‌داری شدند و قارچ‌های رشد کرده از حاشیه بافت‌ها جداسازی و به روش تک کنیدیوم و یا نوک ریسه خالص‌سازی شدند. جدایه‌های بدست آمده بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناسی و با استفاده از کلیدهای معتبر شناسایی شدند که شامل قارچ‌های Fusarium، Bipolaris ، Alternaria ، Penicillium ، Cladosporium ، Acremonium و Embellisia بودند. جهت شناسایی مولکولی سه جدایه انتخاب و از جفت آغازگرهای ITS1/ITS4 استفاده شد و قارچ‌های درون رست شامل Coriolopsis gallica، Fusarium oxysporum و Monosporascus sp. شناسایی شدند. قارچ‌های درون رست Monosporascus sp. و Coriolopsis gallica برای اولین بار از گندم در ایران گزارش می‌شوند. پرگنه قارچ Monosporascus sp. در محیط کشت PDA به رنگ سفید با رشد کند و میسلیوم‌ها پراکنده بود. پرگنه قارچ Coriolopsis gallica در محیط کشت PDA به رنگ کرم تا زرد رنگ و سرعت رشد نسبتاً سریع بود. از 80 جدایه بدست آمده ، 20 جدایه( از هر جنس قارچ یک جدایه) انتخاب و اثر قارچ‌های درون رست و متابولیت‌های آنها بر رشد گیاه بررسی شد. نتایج نشان داد که قارچ Monosporascus sp. بیشترین کارایی را در افزایش رشد گیاه داشت. آزمون امکان تولید ترکیبات فرار توسط قارچ‌های درون رست و اثر آنها در جلوگیری از رشد قارچ بیمارگر F.eqiseti انجام شد و نتایج نشان داد که قارچ Coriolopsis gallica به میزان 63.34% باعث بازدارندگی از رشد بیمارگر شد. آزمون اثر آنتاگونیستی قارچ‌های درون رست علیه بیمارگرهای Fusarium culmorum و F.equiseti مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون نشان داد که قارچ درون رست Fusarium oxysporum با 86 درصد بازدارندگی و هاله بازدارنده 0.8 سانتی‌متر بیشترین کارایی را دارد.
کلیدواژه ها