اثر حشره کشی برخی از اسانس‌های گیاهی روی شب‌پره بید غلات، Sitotroga cerealella Olivier، در شرایط آزمایشگاهی
کد مقاله : 1257-24IPPC (R3)
نویسندگان
1گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان ایران
2گروه گیاه پزشکی، دانشکده‌ی کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم آباد
3گروه بیوشیمی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه لرستان ایران
4گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان ایران
5گروه گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان ایران
چکیده
شب‌پره بید غلات، Sitotroga cerealella Olivier (Lep.: Gelechiidae)، یکی از مهمترین آفات انباری در سرتاسر جهان است. برای کاهش خسارت این آفت از روش‌های مختلفی استفاده شده که با توجه به اثرات سوء آفت‌کش‌های شیمیایی، استفاده از اسانس‌های گیاهی می‌تواند یکی از روش‌های مناسب بـرای کنترل آن محسوب شود. در این تحقیق، تاثیر حشره‌کشی سه اسانس گیاهی پونه Mentha longifolia L. و آویشن‌دنایی Thymus daenensis Celak. از تیره Lamiaceae و درمنه کوهی Artemisia aucheri Boiss. از خانواده Asteraceae در مقایسه با حشره‌کش دی‌کلرووس (DDVP) روی دوره‌ی زندگی بید غلات در شرایط آزمایشگاه با دمای 1± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±70 درصد و دوره‌ی نوری 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی انجام شد. همچنین، مونوترپنویید‌های اصلی اسانس‌ها توسط دستگاه GC-MS آنالیز شدند که اصلی‌ترین ترکیبات پونه، آویشن و درمنه به ترتیب شامل Menthone ،Thymol وLavandula acetate به ترتیب 7/50، 35/29 و 28/14 درصد بود. نتایج نشان داد که استفاده از سه اسانس گیاهی تاثیر معنی‌داری روی میزان مرگ و میر تخم، لارو و حشره بالغ بید غلات در مقایسه با سم DDVP داشتند. به طوریکه، اثر سمیت موضعی اسانس‌های پونه و درمنه به ترتیب در بالا‌ترین غلظت 9/0 میکرولیتر بر لیتر هوا (82 و 82 درصد) و آویشن در 5/0 میکرولیتر بر لیتر هوا (80 درصد)، در حالیکه DDVP در غلظت LC50 (46 تا 54 درصد) بعد از 8 روز روی تخم بید غلات مشاهده شد. همچنین بیشترین میزان مرگ و میر لاروهای نِئونات بید غلات به ترتیب در غلظت‌های بالای 3/0 میکرولیتر بر لیتر هوا اسانس‌های پونه ( 92 و 100 درصد) و آویشن (90 و 97 درصد) و غلظت بالای 7/0 میکرولیتر بر لیتر هوا اسانس درمنه (90 و 96 درصد) و DDVP (46 تا 69 درصد) در غلظت LC50 در تماس با سطح تیمار شده پس از گذشت 24 و 48 ساعت ثبت شد. سمیت تنفسی اسانس‌های گیاهی به میزان100 درصد و DDVP در غلظت LC50 به میزان 60 تا 76 درصد مرگ و میر بعد از 48 ساعت روی شب‌پره های بالغ بیدغلات گزارش شد. مقادیر LC50 محاسبه شده اسانس‌های پونه، آویشن و درمنه به ترتیب به میزان 04/0، 04/0 و 19/0 میکرولیتر بر لیتر هوا روی حشرات بالغ بید غلات بدست آمد. اسانس‌های پونه، آویشن و درمنه در غلظت‌های به ترتیب 3/0، 4/0 و 7/0 میکرولیتر بر لیتر هوا به میزان 59/56، 09/52 و 65/53 درصد و حشره کش DDVP در غلظت LC50 در حدود 36 تا 48 درصد روی گندم تیمار شده موجب مهار تخمریزی شب‌پره‌های ماده بید غلات شد. مطالعه ما نشان داد که اسانس پونه، آویشن و درمنه در مقایسه با DDVP در غلظت‌های خیلی کمتر موجب مرگ و میر بیشتری بود. بر همین اساس بید غلات در تمام مراحل زندگی حساسیت بیشتری به اسانس‌های مورد مطالعه نسبت بهDDVP نشان داد.
کلیدواژه ها