اولین گزارش از زوال خربزه ناشی از Plectosphaerella cucumerina در ایران
کد مقاله : 1429-24IPPC (R3)
نویسندگان
1دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز- بخش گیاهپزشکی
2دانشگاه شیراز-دانشکده کشاورزی-بخش گیاهپزشکی
3گروه گیاهپزشکی بخش گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز شیراز
چکیده
در بهار 1397، از مزارع خربزه شهرستان دشتی استان بوشهر در جنوب ایران نمونه‌برداری انجام شد و گیاهانی با علائم زوال و مرگ به آزمایشگاه منتقل شدند. به منظور جداسازی عامل بیماری، ابتدا ریشه‌ها و طوقه‌ها با آب شسته شدند و به مدت دو دقیقه در محلول هیپوکلریت سدیم 5/0 درصد گندزدایی و با آب مقطر سترون شستشو و روی کاغذ صافی سترون خشک شدند. سپس ریشه و طوقه به قطعات 3-2 میلی‌متری تقسیم و این قطعات روی تشتک‌های پتری حاوی محیط کشت سیب‌زمینی- دکستروز- آگار (PDA: عصاره‌ی 360 گرم سیب‌زمینی،20 گرم دکستروز، 15 گرم آگار و آب مقطر تا حجم یک لیتر) کشت شدند. تشتک‌های پتری به مدت یک هفته در دمای 25 درجه سلسیوس نگهداری و قبل از شناسایی، جدایه‌های به دست آمده به روش تک‌اسپور کردن خالص شدند. جدایه ها بر اساس خصوصیات ریخت‌شناختی شناسایی شدند. پرگنه‌های قارچ روی محیط کشت PDA تخت، لزج و صاف، نارنجی یا صورتی، میسیلیوم‌های رویشی به هم فشرده و میسیلیوم‌های هوایی اغلب غایب و یا پراکنده بودند و کنیدیوفورها روشن، منفرد، دارای دیواره نازک بدون انشعاب یا به ندرت دارای انشعابات نامنظم، سلول کنیدیوم‌زا فیالیدیک، منفرد و صاف، فیالیدها بدون دیواره عرضی، به ندرت دارای یک دیواره نزدیک پایه و گاهی در انتها منشعب، کنیدیوم‌ها در سرهای لزج به صورت مجتمع تشکیل و شفاف و بیضوی شکل که بتدریج در دو انتها باریک‌تر می‌شوند و فاقد دیواره و یا دیواره‌دار بودند. اندازه‌ی کنیدیوم‌ها 4-29/8-4 میکرومتر بود. بر اساس خصوصیات ریخت‌شناختی و مولکولی بر پایه‌ی توالی‌سنجی ناحیه‌ی فاصله‌ی ترانویسی شده‌ی داخلی (ITS)، جدایه‌های به‌دست آمده Plectosphaerella cucumerina (Lindf.) W. Gams تشخیص داده شدند. آزمون بیماریزایی با استفاده از گیاهان خربزه انجام شد. برای این منظور، از روش فرو بردن ریشه در کنیدیوم‌های جدایه‌های تک اسپور با غلظت 106 اسپور در میلی‌لیتر برای مایه‌زنی گیاهچه‌های ده روزه خربزه کشت داده شده در ورمی‌کولایت استفاده گردید. گیاهان مایه‌زنی شده در شرایط گلخانه و در دمای 25-30 درجه سانتی‌گراد تا ظهور علایم نگهداری شدند. سه تا چهار هفته پس از مایه‌زنی، گیاهان مایه‌زنی شده علائمی مانند پژمردگی، پوسیدگی ریشه و کم شدن ریشه‌های مویین و کوتاه شدن طول ساقه از خود نشان دادند. گیاهان شاهد علائم نداشتند و P. cucumerina از ریشه‌ی گیاهان آلوده مجدداً جداسازی شد. این اولین گزارش از زوال خربزه ناشی از P. cucumerina از ایران است. در سال‌های اخیر، P. cucumerina به عنوان یک بیمارگر نوظهور، در دنیا گزارش شده است. انتشار گسترده‌ی P. cucumerina، دامنه‌ی میزبانی وسیع آن و توانایی بقا به صورت پوده زیستی، تهدیدی برای تولید محصولات کشاورزی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
کلیدواژه ها