مکان‌یابی جایگاه‌های ژنی مقاومت به بیماری لکه قهوه‌ای توری در جو
کد مقاله : 1516-24IPPC (R3)
نویسندگان
1گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
2مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
3گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
4مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان
چکیده
بیماری لکه قهوه‌ای توری با عامل قارچی Pyrenophora teresیکی از بیماری‌های مهم جو در ایران است. شناسایی نواحی ژنومی مرتبط با مقاومت به این بیماری می‌تواند فرایند تولید ارقام جدید را تسریع کند. به این منظور مکان‌یابی جایگاه‌های ژنی در 116 لاین هاپلوئید مضاعف جو در جمعیّت Tremois × Nure) در دو مرحله گیاهچه‌ای و گیاه کامل با استفاده از نقشه لینکاژی متشکل از 543 نشانگر مولکولی (396 نشانگر DArT، 18 نشانگر STS-SNP و 10 نشانگر SSR ) انجام شد. ارزیابی‌های گیاهچه‌ای (با یک جدایه فرم نقطه‌ای بیماری لکه قهوه‌ای توری/ Pt-32) و مرحله گیاه کامل به ترتیب در شرایط کنترل شده در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق (مشهد) و مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی عراقی محله (گرگان) در طی سال‌های زراعی 96-1395 و 97-1396 انجام شد. مایه‌زنی گیاهچه‌ها با غلظت 2000 کندی/میلی‌لیتر در مرحله دوبرگی انجام شد و ارزیابی مقاومت به بیماری در مرحله گیاهچه‌ای در مقیاس 10 عددی تاکوز چهار تا پنج روز پس از مایه‌زنی و ارزیابی مقاومت در شرایط مزرعه به روش دو عددی (Double digit method) و بر اساس روش ساری و پرسکات در مرحله گلدهی انجام گرفت. با استفاده از روش مکان‌یابی فاصله‌ای مرکب در مرحله گیاهچه‌ای دو QTL بر روی کروموزوم‌های 3H و 5H شناسایی شد. یک QTL (QPt32-3H) در کروموزوم 3H بین نشانگرهای bPb-9878 و bPb-0312 مکان‌یابی گردید که 3/9 درصد از تغییرات صفت را تبیین کرد. این QTL دارای اثر افزایشی مثبت بودکه الل‌های افزاینده مقاومت را از والد Nure به ارث برده است. QTL دوم (QPt32-5H) با اثر افزایشی منفی در کروموزوم 5H بین نشانگرهایCor18 و bPb-9116 قرار داشت و 8/9 درصد از تغییرات فنوتیپی را توجیه کرد. با انجام مکان‌یابی فاصله‌ای مرکب هیچ QTLای برای مقاومت به بیماری لکه قهوه‌ای توری در مرحله گیاه کامل یافت نشد. با توجه به نتایج حاصل، می‌توان از نشانگرهای تعیین شده برای متمایز کردن لاین‌های مقاوم در برنامه‌های اصلاحی آتی استفاده نمود.
کلیدواژه ها