بررسی تغییرات توزیع عمودی، الگوی پوشش و وزن خشک علف‌های هرز برنج در گیلان
کد مقاله : 1549-24IPPC (R2)
نویسندگان
1سازمان چای کشور
2هیئت علمی گروه زراعت دانشگاه محقق اردبیلی
3بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مؤسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران
4دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران- کرج
چکیده
علف‌های هرز برخلاف میل انسان در ترکیب جامعه گیاهی حضور داشته و شرایط نامناسبی را برای رشد و توسعه گیاه زراعی کشت شده بوجود می‌آورند. توان رقابتی علف‌هرز تحت تأثیر ساختار کانوپی و فراهمی مواد غذایی در دسترس است. پژوهشی با هدف بررسی تغییرات توزیع عمودی سطح برگ و الگوی پوشش علف‌های هرز در سه سال زراعی 1396-1393 در مزارع برنج شهرستان-های مختلف استان گیلان انجام شد. نمونه‌برداری بصورت تصادفی با روش سیستماتیک و مطابق الگوی W با استفاده از کادر 25/0 مترمربعی (5/0 ×5/0 متر) انجام گرفت. حداکثر تراکم و درصد پوشش برخی گونه‌های هرز رایج و مشکل‌ساز بین 120 عدد (17/0 در مترمربع) تا 18477 (32/26 درصد در مترمربع) متغیر بود. در این بررسی اکثر گونه‌های مشکل‌ساز در 40 تا 60 روز بعد از نشاکاری برنج به 50 درصد پوشش رشدی رسیده بودند. علف‌های هرز سوروف‌برنج، هزارنی، هفت‌بند‌خزری و گوشاب تا 25 روز بعد از نشای برنج به 50 درصد رشد و تراکم نهایی خود می‌رسند. گونه‌های آزولا، بندواش آبزی، تیرکمان‌آبی، سل‌واش، جلبکسبزآبی، عدسک آبی، تیزک، آزولا گونه پیناتا، سوروف، شبدرآبی، قاشق‌واش، گل‌آردی، گل‌مرواریدی، دونیش، پیزر و خرفه آبی تا 50 روز بعد از نشای برنج به 50 درصد رشد، تراکم نهایی و درصد پوشش می‌رسند. الگوی پوشش بسیاری از گونه های مشکل‌ساز مانند سل‌واش در برخی نقاط برنجکاری گیلان بعد از مصرف علف‌کش‌های رایج و در اوایل تابستان است و عملیات وجین روی آن ها اثری ندارد. سایر گونه‌های هرز از جمله اویارسلام زرد، اویارسلام بذری، توق، آمانیا و اویارسلام خشن تا 80 روز بعد از نشای برنج به 50 درصد مقدار نهایی خود می‌رسند. در این تحقیق سوروف، پیزر، تیرکمان‌آبی، گل‌آردی و اویارسلام خشن دارای بالاترین ارتفاع در برنج در طول دوره رشدی نسبت به سایر گونه‌ها بودند. در مراحل مختلف رشد برنج گونه‌های سوروف، سوروف‌برنج، اویارسلام خشن، پیزر، هزارنی و اویارسلام زرد در لایه بالای کانوپی قرار داشتند و در دریافت نور و فضای اشغال‌شده علاوه بر رقابت در جذب منابع رقابت بیشتری از سایر علف‌های هرز داشتند. قاشق‌واش، اویارسلام بذری، تیرکمان‌آبی، سازو و دم‌اسب‌آبزی در یک‌سوم بالای کانوپی قرار داشتند. گل‌مرواریدی، گونه‌های آمانیا، سیزاب‌آبزی، توق، آزولا، جلبکسبزآبی، سرخس‌شناور، گوشاب در مراحل مختلف رشدی برنج در یک‌سوم پایینی برنج قرار داشتند و از نظر قرارگیری در لایه‌های مختلف و استفاده از نور و فضا رقابت کمتری با برنج داشتند و خسارت زیادی وارد نمیکنند. آمانیا، توق و بسیاری از علف‌های هرزی که در اواخر فصل سبز شده بودند، به علت ارتفاع کم و عدم توانایی در رسیدن به لایه‌های بالایی و بالای تاج پوشش و استفاده از نور کافی، حتی در بالاترین تراکم نیز تاثیری بر رشد و نمو برنج ندارند. آگاهی از تغییرات علف‌هرز نقش مهمی در تصمیم‌گیری برای مدیریت زراعی و غیرشیمیایی علف‌های هرز در بوم نظام‌های زراعی بویژه در شالیزار دارد.
کلیدواژه ها