بررسی اثرات دورکنندگی اسانس گیاه کاکوتی Ziziphora clinopodioides روی آفات انباری مهم
کد مقاله : 1777-24IPPC (R3)
نویسندگان
1گروه گیاهپزشکی،دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز،ایران
2گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز-ایران
3گروه کشاورزی زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
چکیده
استفاده از اسانس گیاهان در امر مدیریت آفات انباری بخصوص اثرات دورکنندگی آنها مورد توجه محققین مختلف بوده است. کاکوتی یک گیاه دارویی با ترکیبات فرار موثر بر رفتار حشرات است. در این بررسی، اندام‌های هوایی گیاه کاکوتی،(Lamiaceae) Ziziphora clinopodioides از دامنه کوه سهند جمع‌آوری شد. پس از خشک شدن در شرایط سایه و دمای اتاق با استفاده از کلونجر و روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. حشرات مورد بررسی شامل بید آرد، شپشه آرد، شپشه گندم، بید سیب‌زمینی، لمبه گندم، سوسک کشیش و شپشه دندانه-دار، در شرایط آزمایشگاهی 5±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 10±50 درصد و دوره نوری 16:8 (تاریکی: روشنایی) پرورش یافتند. برای بررسی اثرات دورکنندگی اسانس کاکوتی، امولسیون آن با استفاده از توئین 20 تهیه شد. امولوسیون تهیه شده در غلظت 10 درصد و به مقدار 100 میکرولیتر بر کاغذ صافی به‌قطر 5 سانتی‌متر آغشته شده و در یک طرف ظرف مستطیلی شکل شفاف به ابعاد 2×11×27 سانتی‌متری با سوراخ‌هایی جهت تهویه قرار گرفت. در طرف مقابل از تیمار شاهد یعنی آب مقطر و توئین 20 استفاده شد. بر روی هر کاغذ صافی مقدار مشخصی از غذای طبیعی حشرات قرار داده شد. برای بررسی اثرات دورکنندگی اسانس، در وسط هر ظرف تعداد 10 حشره کامل از هر گونه مورد بررسی رها گردید. حضور حشرات در دو نیمه ظرف در فواصل زمانی 1، 3، 6، 12، و 24 ساعت ثبت گردید و میزان دورکنندگی اسانس بر هر حشره محاسبه و ثبت شد. آزمایشات در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. نتایج نشان داد که امولوسیون تهیه شده، علیه بید آرد 100 درصد دورکننده بود و در تمام زمانهای داده‌برداری هیچ حشره‌ای در اطراف تیمار اسانس مشاهده نشد. همچنین علیه شپشه آرد و بید سیب‌زمینی با میانگین 78 درصد دورکنندگی خوبی نشان داد. این درحالی بود که میزان دورکنندگی علیه شپشه گندم و شپشه دندانه‌دار حدود 20 درصد بود. امولوسیون تهیه شده از گیاه کاکوتی هیچ اثر دورکنندگی بر سوسک کشیش و لمبه گندم نداشت. به نظر می‌رسد امولوسیون اسانس کاکوتی پتانسیل دورکنندگی خوبی علیه شب پره های مورد بررسی در مقایسه با سخت بالپوشان دارد.
کلیدواژه ها