واکنش خزانه بین‌المللی گندم نان به بیماری زنگ زرد در مرحله گیاه کامل در منطقه گرگان

کد مقاله : 1783-24IPPC (R3)
نویسندگان
1استادیار بخش تحقیقات زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان
2بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
چکیده
تنوع و گزینش نقش مهمی در هر برنامه به‌نژادی ایفا می‌کنند و انجام گزینش منوط به وجود تنوع مطلوب از نظر هدف مورد بررسی است. برای بهره‌مندی از تنوع موجود و ایجاد تغییرات جدید، ارزیابی ذخایر ژرم‌پلاسم ضروری به نظر می‌رسد. زنگ زرد (Puccinia striiformis f. sp. tritici) مهمترین بیماری گندم در ایران است که در اغلب مناطق کشور مشاهده می‌شود. اقلیم گرم و مرطوب شمال کشور به دلیل رطوبت نسبی بالا بیشتر مستعد این بیماری است. استفاده ارقام مقاوم به بیماری زنگ زرد اقتصادی‌ترین روش کاهش مصرف قارچ‌کش‌های شیمیایی است. به منظور گزینش لاین‌های برتر، از مواد گیاهی خزانه 52thIBWSN (International Bread Wheat Screening Nursery) دریافتی از مرکز تحقیقات بین‌المللی تحقیقات گندم و ذرت (CIMMYT) تعداد 273 ژنوتیپ گندم نان بهاره در سال زراعی 99-1398 به صورت مشاهده‌ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان مورد بررسی قرار گرفتند. برای گسترش بیشتر آلودگی به زنگ زرد در حاشیه آزمایش رقم حساس فلات کشت شد. همچنین از رقم تیرگان به عنوان شاهد مقاوم استفاده شد. پس از استقرار کامل بیماری روی رقم حساس، در مرحله گیاه کامل یادداشت برداری در مرحله ظهور برگ پرچم بر اساس تیپ آلودگی انجام و به‌صورت حساس (S)، نیمه حساس (MS)، مقاوم (R)، نیمه مقاوم (MR) و مصون ثبت (O) شد. همچنین شدت آلودگی از 100-0 درجه‌بندی شد. از حاصل ضرب شدت بیماری در عدد ثابت مربوط به عکس العمل میزبان (O=0، R=0.2، MR=0.4، MS=0.8 و S=1)، ضریب آلودگی محاسبه گردید. با توجه به شرایط مطلوب آب و هوایی در اواخر اسفند و فروردین، بیماری زنگ زرد به خوبی مستقر و گسترش یافت. نتایج نشان داد که بر اساس تیپ آلودگی، 121 لاین‌ (44 درصد) در گروه نیمه مقاوم، 53 لاین‌ (19 درصد) در گروه نیمه حساس و 50 لاین (18 درصد) در گروه حساس به زنگ زرد قرار گرفتند. همچنین در 49 لاین‌ (18 درصد) نیز هیچ‌گونه علائمی از آلودگی مشاهده نشد. بر اساس ضریب آلودگی، 166 لاین (61 درصد) مقاوم، 29 لاین (11 درصد) نیمه مقاوم، 15 لاین (5 درصد) نیمه مقاوم تا نیمه حساس و 15 لاین (5 درصد) نیمه حساس بودند. از 10 لاین برتر از نظر عملکرد دانه، شش لاین مصون و چهار لاین مقاوم به زنگ زرد بودند.
کلیدواژه ها
 
Title
Response of international nursery of bread wheat to yellow rust at adult-plant stage in Gorgan region
Authors
Abstract
Variation and selection play a key role in breeding programs and the proper selection is related to the desired variation in the desired trait. It seems to take advantage of the existing variation; the evaluation of germplasm resources is necessary. Yellow rust disease (Puccinia striiformis f. sp. tritici) is the most important wheat disease in Iran that is observed in most parts of the country. The warm and humid agro-climatic zone of northern Iran is prone to the emergence of this disease due to high relative humidity. The use of resistant cultivars is the most economical way to reduce the application of chemical fungicides. In order to select the top lines of 52thIBWSN Nursery (International Bread Wheat Screening Nursery); received from the International Maize and Wheat Improvement Center (CIMMYT), 273 spring bread wheat genotypes were evaluated as observational approach at Gorgan Agricultural Research Station in the 2019-2020 cropping season. To further spread the yellow rust infection, Falat cultivar (susceptible) was cultivated in the margin of the trail. Tirgan cultivar was also used as a resistant control. After the complete establishment of the disease on the susceptible cultivar in the adult plant stage, taking notes in the stage of flag leaf emergence were recorded based on the infection type, as susceptible (S), moderately susceptible (MS), resistant (R), moderately resistant (MR) and immune (O). Infection severity was also graded from 0-100. The coefficient of infection (CI) was calculated by multiplying the disease severity in the constant values that is related to the plant response (O = 0, R = 0.2, MR = 0.4, MS = 0.8 and S = 1). Due to the favorable climatic conditions for the pathogen, in March and April, yellow rust disease was well established and spread. The results showed that based on the infection type, 121 lines (44%) were moderately resistant and 53 lines (19%) were moderately susceptible and 50 lines (18%) were susceptible to yellow rust. Also, no signs of infection were observed in 49 lines (18%). Based on the coefficient of infection (CI), 166 lines (61%) were resistant, 29 lines (11%) were moderately resistant, 15 lines (5%) were moderately resistant to moderately susceptible and 15 lines (5%) were moderately susceptible. Of the top 10 lines in terms of grain yield, four, six and four lines were immune and resistant to yellow rust disease, respectively.
Keywords
Wheat disease, resistance, variation, selection