واکنش تعدادی از گیاهان زینتی در برابر نماتد Meloidogyne javanica و ارزیابی اثر هم‌افزایی قارچ Fusarium solani با نماتد در گیاهان منتخب
کد مقاله : 1796-24IPPC (R3)
نویسندگان
1گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی ، اردبیل ، ایران
2دانشیار بیماری شناسی گیاهی
3استادیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
چکیده
باتوجه به اهمیت اقتصادی پرورش گیاهان‌زینتی در دنیا، استفاده از فناوری‌ها و روش‌های جدید در اصلاح گیاهان‌زینتی و نیز شناخت عوامل بیماری‌زای آن‌ها و رعایت قرنطینه می‌تواند نقش بهسزایی در بازاریابی و تجارت این محصولات در بازارهای بین‌المللی داشته‌باشد. قارچ Fusarium و نماتدهای گره‌ریشه (Meloidogyne spp) از جمله عوامل بیماری‌زای مهم گیاهان زینتی در جهان هستند. این بررسی برروی نه گیاهزینتی آلوئه‌ببری، اشوریا، بگونیا‌خالدار، بگونیا‌ریزوم‌دار، فروکاکتوس، موسی‌درگهواره، کاکتوس‌پایه‌آبی، هاورتیا‌گورخری و نخلماداگاسکار با هدف واکنش آن‌ها به نماتد Meloidogyne javanica و بررسی اثر هم‌افزایی قارچ Fusarium solani و نماتد برروی فروکاکتوس صورت گرفت. جمعیت نماتد از کلکسیون نماتد‌شناسی دانشگاه شهیدمدنی آذربایجان تهیه و گونه قارچی مورد‌آزمایش از ریشه و طوقه چند کاکتوس در گلخانه‌های استان اردبیل جداسازی شد. پس از تکثیر جمعیت نماتد، کاشت و آمادهسازی گیاهان آزمایشی، به ازای هر گرم خاک از تیمارهای نماتدی، 3 تخم و لارو سن دو در نؤ گرفته شد و گیاهان بدون‌نماتد نیز بهعنوان شاهد استفاده شدند. گیاهان در گلخانه با دمای 28-25درجه سلسیوس و دوره‌نوری حداقل 14 ساعت نگهداری شده و سه‌ماه بعد، برداشت انجام و برخی شاخص‌های مربوط به‌رشد گیاهان و خسارت نماتد ثبت گردید. بر اساس مقایسات انجام‌یافته بین گیاهان مایه‌زنی شده با نماتد، بیشترین تعداد گره در گیاهزینتی بگونیای‌ریزوم‌دار به دست آمد که با بگونیای‌‌خالدار بدون اختلاف آماری معنی‌دار در یک گروه آماری قرار گرفتند. نخلماداگاسکار و هاوریتا‌گورخری با اختلاف معنی‌دار در گروه بعدی قرار داشتند. کمترین تعداد گره تشکیل یافته نیز در گیاهان زینتی فروکاکتوس و آلوئه-ببری به دست آمدکه با میرتلوی‌آبی بدون گره در یک گروه آماری قرار داشتند. اغلب گیاهان مایه‌زنی شده گیاه موسی‌درگهواره از بین رفتند که احتمالا به علت حساسیت زیاد به آلودگی با نماتد است. در این پژوهش، هم‌افزایی این دو بیمارگر روی برخی فاکتورهای رشدی فروکاکتوس نیز طی دو آزمایش، مورد مطالعه قرار گرفت. در روش اول، تلقیح همزمان قارچ و نماتد و در روش دوم، تلقیح قارچ 15 روز پس‌از مایه‌زنی نماتد انجام گرفت. نتایج آزمون اول نشان داد که تیمار شاهد و تیمار مایه‌زنی شده با نماتد، بدون اختلاف معنی‌داری بالاترین طول اندام هوایی را در گیاه داشتند و کمترین طول اندام هوایی نیز متعلق به تیمار مایه‌زنی شده با نماتد به همراه قارچ بود. از نظر طول و وزن ریشه، گیاهان شاهد با اختلاف معنی‌داری، بالاترین طول و وزن ریشه را نسبت به سایر تیمارها نشان دادند. کمترین طول و وزن ریشه نیز متعلق به تیمار مایه‌زنی شده با نماتد و قارچ بود. نتایج به‌دست آمده از آزمایش دوم هم نتیجه مشابهی با روش قبلی نشان داد. مجموع نتایج بررسی حاضر اهمیت نماتدهای گره‌ریشه را در ایجاد خسارت بر روی گیاهان زینتی مشخص نمود. از طرف دیگر، آلودگی همزمان نماتد و F. solani در فروکاکتوس، هم‌افزایی بیماری را در افزایش خسارت به گیاهان زینتی تایید نمود.
کلیدواژه ها