مطالعه فراسنجههای جدول زندگی سوسک چهارنقطهای حبوبات، Callosobruchus maculatus (F.) (Col.: Chrysomelidae)، روی ارقام رایج نخود
کد مقاله : 1895-24IPPC (R3)
نویسندگان
1گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
2گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان،خرم آباد، ایران
3گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی لرستان
چکیده
سوسک چهار نقطهای حبوبات، Callosobruchus maculatus (F.)، یکی از آفات مهم انباری در مناطق گرمسیری و نیمه-گرمسیری است که خسارت قابل توجهی به دانههای نخود وارد میکند. پارامتر (فراسنجه)های جدول زندگی C. maculatus روی ارقام مختلف نخود شامل آزاد، آزکان، عادل، هاشم، منصور، و گوکسو بررسی شد. دادههای به دست آمده بر اساس جدول زندگی دو جنسی سنی مرحلهای محاسبه شد. نتایج نشان داد که بیشترین نرخ بقای ویژهی سنی- مرحلهای (Sxj) شفیرگی روی ارقام عادل، منصور و گوکسو (80/0، 80/0 و 80/0) و کمترین مقدار آن در رقم هاشم (52/0) ثبت شد. بیشترین Sxj افراد بالغ ماده و نر بهترتیب در ارقام عادل (42/0)، منصور (42/0) و گوکسو (42/0)، و کمترین مقدار آن در ارقام آزاد (35/0) و هاشم (35/0) مشاهده شد. باروری ویژهی سنی- مرحلهای (fxj) سوسک چهار نقطهای حبوبات در رقمهای نخود عادل، آزکان، هاشم، آزاد، گوکسو و منصور به ترتیب 33/31، 60/30، 50/28، 83/26، 72/26، و 45/24تخم بود که به ترتیب در روزهای 22، 27، 24، 25، 25، و 25 اتفاق افتاد. بیشترین و کمترین میزان fxj روی ارقام نخود عادل و گوکسو مشاهده شد. بیشترین باروری ویژهی سنی (mx) آفت در ارقام آزکان، عادل، آزاد، منصور، هاشم و گوکسو به ترتیب معادل 34/14، 38/11، 66/9، 94/8، 14/8 و 94/7 ماده/ ماده/ روز است که به ترتیب در روزهای 28، 25، 28، 26، 24، و 25روزه اتفاق افتاد. کمترین و بیشترین مقدار حداکثر تخم تولید شده در ارقام آزکان و گوکسو اتفاق افتاده است. بیشترین مقادیر زادآوری ویژه سنی (lxmx) آفت 47/11، 10/11، 35/8، 82/7، 25/7 و 12/7 تخم در روزهای 27، 25، 25، 26، 28 و 25 به ترتیب در ارقام نخود آزکان، عادل، گوکسو، منصور، آزاد و هاشم ثبت شد. بیشترین و کمترین زادآوری در ارقام آزکان و هاشم ثبت شد. بیشترین و کمترین امید به زندگی سنی-مرحلهای (exj) در آغاز زندگی روی ارقام گوکسو و هاشم به ترتیب 20/32 و 00/28 روز به دست آمد. بیشترین و کمترین مقدار exj آفت در مرحله شفیرهگی در روز اول به ترتیب روی ارقام آزکان (14/17 روز) و هاشم (91/12 روز) مشاهده شد. همچنین، بیشترین و کمترین مقدار exj بالغ ماده در آغاز زندگی روی ارقام آزکان و هاشم به ترتیب 01/11 و 65/8 روز ثبت شد. نتایج نشان داد که رقم هاشم در مقایسه با سایر ارقام نخود رقم نسبتا مقاومی است.
کلیدواژه ها
Title
Study on life Table Parameters of the Cowpea Weevil, Callosobruchus maculatus (F.) (Col.: Chrysomelidae: Bruchinae)
Authors
maryam tahmasebi folad, jahanshir shakarami, Mozhgan Mardani-Talaee
Abstract
The Cowpea Weevil, Calosobruchus maculatus (F), is one of important storage pest in tropical and subtropical regions that causes significant damage to chickpea grains. Life table parameters of C. maculatus carried out on different chickpea cultivars including Azad, Azkan, Adel, Hashem, Mansour, and Goksu. Obtained data were calculated based on the age-stage, two-sex life table. The results showed that the highest age-specific survival rate (Sxj) of pupae was recorded on Adel, Mansour and Goksu cultivars (0.80, 0.80 and 0.80) and the lowest one in Hashem cultivar (0.52). The highest Sxj of male and female adult in Adel (0.42), Mansour (0.42) and Goksu (0.42) cultivars, and the lowest one in Azad cultivars (0.35) and Hashem (0.35), respectively was observed. The female age-stage specific fecundity (fxj) of the Cowpea Weevil in Adel, Azkan, Hashem, Azad, Goksu, and Mansour chickpea cultivars was 31.33, 30.60, 28.50, 26.83, 26.72 and 24.45 eggs, respectively that were recorded at 22nd, 27nd, 24nd, 25nd, 25nd and 25nd day, respectively. The highest and lowest fx were observed on Adel and Goksu cultivars, respectively. The highest age-specific fecundity (mx) of this pest in Azkan, Adel, Azad, Mansour, Hashem, and Goksu were recorded 14.34, 11.38, 9.66, 8.94, 8.14, and 7.94 eggs/female/days on days 28, 25, 28, 26, 24 and 25, respectively. So, the highest and lowest mx were observed on Azkan and Goksu cultivars, respectively. The highest age-specific fertility (lxmx) values of pest were 11.47, 11.10, 8.35, 7.82, 7.25, and 7.12 eggs at day 27, 25, 25, 26, 28, and 25 in chickpea cultivars Azkan, Adel, Goksu, Mansour, Azad and Hashem, respectively. The highest and lowest fertility was recorded on Azkan and Hashem, respectively. The highest and lowest age-stage life expectancies (exj) at the first day was obtained on Goksu, and Hashem cultivars 32.20 and 28.00 days, respectively. The highest and lowest exj amount of the pupal stage at the first day was observed on cultivars Azkan (17.14 days) and Hashem (12.91 days), respectively. The highest and lowest exj amount of the female stage at the first day was also observed on Azkan and Hashem 11.01 and 8.65 days, respectively. The results showed that Hashem cultivar is relatively resistant compared to other chickpea cultivars.
Keywords
Keywords: Chickpea cultivars, the cowpea weevil, life table, resistant cultivars