کد مقاله : 1073-24IPPC (R3)

¹ژیلا دلخواه؛ ²کیوان بهبودی ؛ ³رضا معالی امیری

¹دانشگاه تهران، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی

²گروه گیاهپزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران

بیماری پوسیدگی معمولی ریشه ناشی از قارچ Bipolaris sorokiniana یکی از بیماری‌های مهم خاکزاد گندم در مناطق گرمسیر است و در شرایط خشکی تشدید می‌شود. برخی باکتری‌های pseudomonad از موفق‌ترین عوامل بیوکنترل و تحریک رشد گیاهان می‌باشند. در این بررسی، پتانسیل 60 جدایه از باکتری سودوموناد از نظر ویژگی‌های بیوکنترلی و تحریک رشد در گندم در برابر B. sorokiniana در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه‌ای بررسی شد. در آزمون آنتاگونیستی، جدایه‌های UTP1، UTP5، UTP11، UTP15، UTP17، UTP19، UTP23، UTPF105، UTPF106، UTPF110، UTPF111، UTPF116 و UTPF120توانستند از رشد قارچ بیمارگر ممانعت کنند و از این نظر اختلاف معنی‌داری بین جدایه‌ها در سطح احتمال پنج درصد مشاهده شد. همچنین، در شرایط گلخانه گروه‌های تیمار شامل اول) شاهد مثبت (گیاهان بدون تلقیح)، دوم) شاهد منفی (گیاهان تلقیح شده فقط با بیمارگر)، سوم) گیاهان تلقیح شده فقط با باکتری‌ها و چهارم) گیاهان تلقیح شده با باکتری‌ها و بیمارگر در دمای 22 درجه سلسیوس و دوره روشنایی 16 ساعت اعمال شد. دامنه کنترل شدت بیماری توسط جدایه‌های باکتریایی بین 10 تا 76 درصد متغیر بود و جدایه‌های UTPF105، UTPF111، UTP19، UTP11 و UTP17 بیشترین میزان کنترل بیماری را نشان دادند. در تیمارهای گروه سوم، درصد افزایش رشد در بخش‌های مختلف گیاهان در تیمارهای مختلف متفاوت بود. باکتری‌ها در مقایسه با شاهد طول قسمت‌های هوایی، طول ریشه، وزن تر قسمت‌های هوایی، وزن تر ریشه، وزن خشک قسمت‌های هوایی و وزن خشک ریشه را به ترتیب به میزان 35 تا 77 درصد، 29 تا 149 درصد، 66 تا 150 درصد، 16 تا 83 درصد، 22 تا 88 درصد و 50 تا 100 درصد افزایش دادند. میزان این متغیرها در تیمارهای گروه چهارم، بطور متوسط 15 درصد کمتر برآورد شد. به دلیل شدت یافتن این بیمارگر در مناطق خشک، ارزیابی تحمل باکتری‌ها به خشکی در محیط کشت LB با ظرفیت آبی مختلف 3/0-، 6/0-، 9/0- و 2/1- مگاپاسگال با افزودن غلظت مناسبی از PEG 6000 پس از 24 ساعت انکوباسیون تحت شرایط شیکر (120 دور بر دقیقه) در دمای 28 درجه سلسیوس انجام شد. رشد هر جدایه در سطوح مختلف تنش در OD600 تعیین شد. درجدایه‌های UTP2، UTP4، UTP6، UTP8، UTP9، UTP12، UTP14، UTP16، UTP17، UTP20، UTP22، UTP24، UTPF102، UTPF105، UTPF106، UTPF109، UTPF111، UTPF115، UTPF116، UTPF118، UTPF120، UTPF122 و UTPF125 نرخ کاهش جمعیت با افزایش فشار تنش در مقایسه با جدایه‌های دیگر پایین‌تر بود. نتایج نشان داد که جدایه‌های UTPF105، UTPF111، UTP11 و UTP17 می‌تواند در تعدیل خسارت ناشی از تنش خشکی و B. sorokiniana در گندم موثر بودند.

پوسیدگی معمولی ریشه؛ تنش؛ آنتاگونیست؛ بیوکنترل؛ PEG