کد مقاله : 1206-24IPPC (R3)

¹شهریار جعفری ؛ ²سید مسعود حیدری؛ ³جواد کریم زاده اصفهانی؛ ⁴مریم نگهبان؛ ⁵جهانشیر شاکرمی

¹گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

²گروه گیاهپزشکی

³بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، اصفهان، ایران

⁴2 Department of pesticides, Iranian Research Institute of Plant Protection, P .O . Box 193951454, Tehran, Iran

⁵گروه گیاهپزشکی، دانشگاه لرستان

آفتکش‌های زیستی با تاکید بر اسانس‌های گیاهی، یک روش مکمل و جایگزین برای حشره‌کش‌های شیمیایی در برنامه مدیریت تلفیقی آفات به حساب می‌آیند. رهایش کنترل شونده از طریف فرمولاسیون‌ها نانوکپسول شده اجازه می‌دهد که میزان اسانس‌ها در یک بازه زمانی مشخص مورد استفاده قرار گرفته، نحوه کاربرد را ارتقا بخشیده و آسیب‌های محیطی را به حداقل برساند. اسانس بذور گیاه زیره‌سیاه Bunium persicum (Boiss.) B.Fedtsch. (Apiales: Apiaceae) از طریق روش تقطیر با آب جداسازی گردید، سپس ترکیبات شیمیایی اسانس زیره‌سیاه با استفاده از کروماتوگرافی گازی‌-طیف‌سنج‌جرمی شناسایی شدند. از روش پلیمریزاسیون همزمان به منظور تهیه نانوکپسول اوره-فرمالدئید دربرگیرنده اسانس زیره‌سیاه استفاده شد. میکروسکوپ الکترونی عبوری برای تعیین موفولوژی و تکنیک پراکندگی نور دینامیکی به منظور تعیین اندازه و شاخص‌پراکندگی‌ذرات نانوکپسول‌ها استفاده گردید. سپس سمیت تماسی اسانس و نانوکپسول‌های حاوی اسانس بر روی شته‌مومی‌کلم (Hemiptera: Aphididae) Brevicoryne brassicae L.مورد بررسی قرار گرفت. شته‌های بالغ تحت شرایط محیطی استاندارد (دمای 1±25 درجه‌سلسیوس، رطوبت‌نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی)، در معرض غلظت‌های مختلف اسانس و فرمولاسیون نانواسانس زیره‌سیاه قرار گرفتند. ترکیبات شیمیایی اسانس زیره‌سیاه با استفاده از کروماتوگرافی گازی-طیف سنج جرمی اندازه گیری و مجموعا 28 ترکیب شناسایی شدند. گاما-ترپین، پی-سیمین، کارواکرول و کومین آلدئید ترکیبات اصلی اسانس را شامل می‌شدند. نانوکپسول‌ها با استفاده از تکنیک پراکندگی نور دینامیکی و میکروسکوپ الکترونی نشان داد که نانوکپسول‌ها ظاهر تقریبا کروی با ابعاد بین 11/8 تا 62/14 نانومتر با میانه ذرات 88/10 نانومتر و شاخص پراکندگی 057/0داشتند. براساس نسبت‌های نسبی سمیت، تفاوت معنی‌داری بین اسانس غیر فرموله شده و نانوکپسول‌های دربرگیرنده اسانس گیاهی وجود داشت. بعد از 72 ساعت از زمان در معرض قرارگیری (زیست‌سنجی به‌روش غوطه‌وری برگ) ، میزان‌های LC50 و LC90 سمیت تماسی فرمولاسیون نانوکپسول (43/365 و 46/1908 میکرولیتر بر لیتر) به میزان قابل توجهی کمتر از اسانس خالص (40/1030 و 08/3977 پی‌پی‌اممیکرولیتر بر لیتر) بود. نتایج نشان داد که نانوفرمولاسیون این اسانس گیاهی می‌تواند کنترل موثری را در برابر شته‌مومی‌کلم ایفا کند.

نانوتکنولوژی؛ حشره‌کش؛ پلیمریزاسیون؛ گاما-ترپین؛ پی-سیمین