کارایی نانوکپسول فرومون جنسی شب‌پره کرم گلوگاه انار (Lepidoptera: Pyralidae) Ectomyelois ceratoniae در شرایط صحرایی

کد مقاله : 1047-24IPPC (R3)

¹امیرحسین دانای طوس ؛ ¹شهریار جعفری؛ ²بابک حیدری علیزاده؛ ³حسین فرازمند

¹گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

²محقق/بخش تحقیقات آفت کش ها، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

³عضو هیات علمی، سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

کرم گلوگاه انار مهمترین آفت خسارت‌زای انار در سراسر جهان است. کنترل شیمیایی برای این آفت روش موثری نیست. استفاده از فرومون‌ جنسی یکی از روش‌های کنترلی است. تله‌های حاوی فرومون جنسی این آفت موثر نبوده‌اند. ساختار شیمیایی جز اصلی فرومون این شب پره Z, E)-9-11-13-tetradecatrienal) همچنین شبه فرومون جنسی آن Z, E)-7-9-11-dodecatrienyl format)، کارایی لازم را نداشته است. یک پخش کننده با رهایش تدریجی و کنترل شده می‌تواند باعث افزایش پایداری و کارایی فرومون‌ها شود. در این تحقیق با هدف افزایش کارایی فرومون این آفت پس از سنتز جز اصلی فرومون و نانوکپسول آن در اواسط شهریور ماه سال 1398 در یک باغ انار (شهرستان سراب دوره، استان لرستان) آزمایشی بر اساس طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی با 5 تیمار و 4 بلوک انجام شد، تیمارهای آزمایش شامل نانوکپسول (حاوی 100 میلی‌گرم 2/5 درصد از جز اصلی فرومون)، جز اصلی فرومون (2/5 میلی‌گرم از جز اصلی فرومون)، شبه فرومون تجاری این آفت (حاوی یک میلی‌گرم شبه فرومون ساخت شرکت راسل انگلیس)، گلیسرین (100 میلی گرم حاوی 2/5 درصد از جز اصلی فرومون) و شاهد (تله بدون پخش کننده) بودند، تله‌های دلتای سفید رنگ حاوی تیمارها در ارتفاع 1/5 متری درختان نصب شدند، فاصله بین تیمارها و بلوک‌ها حداقل 50 متر بود. بازدید از تله‌ها به فواصل ثابت یک هفته و تعداد نرهای شکار شده یادداشت شد. آزمایش در دورۀ زمانی پنج هفته (35 روز) انجام شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که نانوکپسول کارایی بهتری دارد، بطوریکه میانگین نرهای شکار شده توسط نانوکپسول در هفته اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم بعد از شروع آزمایش به ترتیب 1/75، 2/75، 3، 3/5 و 0/75 شب‌پره در هفته بود، درحالی که میانگین نرهای شکار شده توسط شبه فرومون تجاری به ترتیب 1/25، 1/25، 2، 1/25 و 0/5 شب‌پره در هفته، در زمان‌های مورد بررسی بود، میانگین نرهای جلب شده به تیمار جز اصلی فرومون در هفته اول، دوم و سوم به ترتیب 2/5، 2 و 1/25 بود و بعد از آن شکاری مشاهد نشد. همچنین میانگین شب‌پره‌های شکار شده در 35 روز آزمایش در تیمارهای نانوکپسول، جز اصلی فرومون، شبه فرومون تجاری، گلیسیرین و شاهد به ترتیب 0/33، 0/16، 0/17، 0/04 و 0/01 در هر روز بود که نشان دهنده کارایی بهتر و دوام بیشتر نانوکپسول نسبت به دیگر تیمارها بود. لذا با توجه به نتایج این تحقیق نانوکپسول حاوی فرومون جنسی آفت کرم گلوگاه انار می‌تواند در پایش و کنترل این آفت به کشاورزان کمک کند.

انار؛ کرم گلوگاه؛ فرومون؛ نانوکپسول؛ کنترل آفت